សម័យឯករាជ្យ ជាពាក្យដែលខ្ញុំប្រើសម្រាប់សំគាល់ សម័យកាលមួយ នៃប្រទេសកម្ពុជា ដែលមានស្ដេចមានសមត្ថភាពឡើងសោយរាជ្យ ហើយក៏គ្មានការវាយលុយទន្ទ្រានទឹកដីពី សៀម និង យួន ទៀត ។
១. ព្រះករុណា ព្រះអង្គដួង (អាទិត្យ ៩កើត អាសាធ ឆ្នាំរោង អដ្ឋស័ក ត្រូវនឹងឆ្នាំ ១៧៩៦ – សុក្រ ៥កើត កត្តិក ឆ្នាំវក ទោស័ក ត្រូវនឹង ១៩ តុលា ១៨៦០) ទ្រង់រាជាភិសេកនៅ ថ្ងៃអង្គារ ១កើត ផល្គុន ឆ្នាំមមែ នព្វស័ក ត្រូវនឹងឆ្នាំ ១៨៤៧ ។
ព្រះនាមពេលសោយរាជ្យ ព្រះករុណា ព្រះបាទសម្ដេចព្រះហរិរក្សរាមាមហាឥស្សាធិបតីស្រីសុរិយាបរមធ្មិស្សា វរបរមសុរិន្ទ្រាភូវណៃមហាចក្រពត្តិពិសេនាសាធិបាឥស្សរាកម្ពុជរាជាណាចក្រ ឧភតោសុជាតិរវវរ្ម័ន តម្រង់កម្ពុជាមហាប្រទេសសុរិយាណាចក្រភូមិន្ទរាជវិវឌ្ឍន៍ អធិរាជរាមាមហាកាមារដ្ឋធិបាតនរិន្ទ្រា រាជវិសុទ្ធបរមពោធិ ព្រះចៅក្រុងកម្ពុជាធិប្ឌី ។
ព្រះមរណនាម ព្រះករុណាបរមកោដ្ឋ ឬ ហ្លួងបរមកោដ្ឋ ។ ព្រះចេតិយព្រះអង្គស្ថិតនៅលើភ្នំឧត្តុង្គ (ភ្នំព្រះរាជទ្រព្យ/ភ្នំអដ្ឋរស្ស) ។
២. ព្រះករុណា ព្រះនរោត្ដម (នាមដើម ៖ អង្គ រាជាវតី/អង្គ ច្រឡឹង) (?? កុម្ភៈ ១៨៣៤ - ២៤ មេសា ១៩០៤) ទ្រង់រាជាភិសេកនៅ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៨៦០ បន្តពីព្រះរាជបិតា (លេខ១) ។
ព្រះនាមពេលសោយរាជ្យ ព្រះករុណាព្រះបាទសម្ដេចព្រះនរោត្ដម ព្រហ្មបរិរក្ស បរមរាមទេវាវតារ ទេវតាកុណាសាសនាឫទ្ធិមាហិស្សាវរធិស្រីសុរិយាវរ្ម័ន នរពុទ្ធិវស្សា តម្រង់សាស្ត្របរមមហាកម្ពុជធិបតិន្ទ្រសីសាលប្រាសិទ្ទ សិហាតាសិហាប៉ារាបរមមនុមាជាយាមហាអធិបតីនយាបាភិតុលាសុកាឡា កម្ពុជណាចក្រ អគ្គមហាបុរសរតន៍វិវត្តរក្សាបរមមហាចក្រពុទ្ធ្រាធិរាជ បរមពោធិ ព្រះចៅក្រុងកម្ពុជាធិបតី ជាអម្ចាស់ជីវិតលើត្បូង ។
ព្រះមរណនាម ព្រះសុវណ្ណកោដ្ឋ ។ ព្រះចេតិយព្រះអង្គស្ថិតនៅក្នុងព្រះបរមរាជវាំងបច្ចុប្បន្ន ។
ព្រឹត្តិការណ៍ពីរគួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍គឺ ការផ្លាស់ប្ដូររាជវាំងពី ឧត្តុង្គ មក ភ្នំពេញ នៅឆ្នាំ ១៨៦៦ និង សន្ធិសញ្ញាខ្មែរបារាំងអំពីអាណាព្យាបាល និងក្រោយមកក្លាយជា អាណានិគម ។
៣. ព្រះករុណា ព្រះសិរីសុវត្ថិ (នាមដើម ៖ អង្គ ស៊ីសុវត្ថិ/អង្គ សំអេង) (០៧ កញ្ញា ១៨៤០ – ០៩ សីហា ១៩២៧) ទ្រង់រាជាភិសេកនៅ ថ្ងៃ២៨ មេសា ១៩០៦ បន្តពីព្រះជេដ្ឋា (លេខ២) ។
ព្រះនាមពេលសោយរាជ្យ ព្រះករុណាព្រះបាទសម្ដេច ព្រះសិរីសុវត្ថិ ចមចក្រពង្ស ហរិរាជបរមិន្ទរភូវណៃក្រៃកែវហ្វា សុឡាឡៃ មហាសមុទ្ធិវរ្ម័ននរិន្ទពង្ស សានិន្ទអធិវរតាខត្តិរយាមហាធម្មិកវរតា បរមសារិន្ទ្រមហាស្រីវិយាអធិបតីស្រីសុរិយាវរ្ម័ន មហាចក្រពត្តិ តម្រង់រាស្ត្រ ឧបតោសុជាតិវរវរ្ម័ន បម្រុងក្រុងកម្ពុជា ខេមរិន្ទ្រា គុរុរាជាមហាសុរិន្ទ្រា បរមរាជាធម្មយុត្តិមហាសាសនាបិមាកិរតិជារិយាបរមអាចារ្យស្រីជាយាវរិយា អធិបតីនិបាតបិតុលាកម្ពុជអាណាចក្រ អគ្គមហាបុរសរតន៍ វិវត្តន៍រក្សាឯករាជ្យ មហាទេព្ដានរិន្ទ្រាវិសុទ្ធបរមមហាចក្រពត្តិ រាជាធិរាជ បរមពោធិ ព្រះចៅក្រុងកម្ពុជាធិបតី ។
ព្រះមរណនាម ព្រះរាជានុកោដ្ឋ ។ ព្រះចេតិយព្រះអង្គស្ថិតនៅលើភ្នំឧត្តុង្គ (ភ្នំព្រះរាជទ្រព្យ/ភ្នំអដ្ឋរស្ស) ។
ព្រឹត្តិការណ៍ដែលគួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍គឺ ថ្ងៃ២១ ឧសភា ១៩០៤ ទ្រង់បញ្ជាឲ្យលុបបំបាត់ទាសភាព, ថ្ងៃ២៣ មិនា ១៩០៧ រាជការថៃបានប្រគល់ ខែត្រសៀមរាប បាត់ដំបង សិរីសោភ័ណ កោះកុង មកឲ្យប្រទេសកម្ពុជាវិញនៅ និង ព្រឹត្តិការណ៍បះបោរនៅ ភូមិក្រាំងលាវ ខែត្រកំពង់ឆ្នាំង នៅឆ្នាំ ១៩២៥ ដែលបានសម្លាប់ រ៉េស៊ីដង់បារាំង ឈ្មោះ ហ្វេលីក បារដេស្ស (Félix Bardez) ។
៤. ព្រះករុណា ព្រះសិរីសុវត្ថិ មុនីវង្ស (២៧ ធ្នូ ១៨៧៥ – ២៤ មេសា ១៩៤១) ទ្រង់រាជាភិសេកនៅ ថ្ងៃ២៥ កក្កដា ១៩២៨ បន្តពីព្រះរាជបិតា (លេខ៣) ។
ព្រះនាមពេលសោយរាជ្យ ព្រះករុណាព្រះបាទសម្ដេច ព្រះស៊ីសុវត្ថិ មុនីវង្ស ចមចក្រពង្ស ហរិរាជបរមិន្ទរភូវណៃក្រៃកែវហ្វា សុឡាឡៃ ព្រះចៅក្រុងកម្ពុជាធិបតី ។
ព្រះមរណនាម ព្រះខត្តិយកោដ្ឋ ។ ព្រះចេតិយព្រះអង្គស្ថិតនៅលើភ្នំឧត្តុង្គ (ភ្នំព្រះរាជទ្រព្យ/ភ្នំអដ្ឋរស្ស) ។
ព្រឹត្តិការណ៍ដែលគួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍គឺ នៅពេលសង្គ្រាមលោកលើកទី ២ សៀមដោយមានជប៉ុននៅពីក្រោយខ្នង បានចូលឈ្លានពាន ខែត្របាត់ដំបង សៀមរាប សាជាថ្មី ។ ដោយឈឺព្រះទ័យ នឹងការរំលោភពីសំណាក់សៀមនេះ ព្រះរាជសុខភាពត្រូវទ្រុឌទ្រោមយ៉ាងឆាប់រហ័ស ហើយព្រះបាទ សិរីសុវត្ថិ មុនីវង្ស ទ្រង់សោយទីវង្គតនៅរាត្រីថ្ងៃទី២៤ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៤១ នៅបូកគោក្នុងព្រះជន្មាយុ ៦៦វស្សា ។
៥. ព្រះករុណា ព្រះនរោត្ដម សីហនុ (៣១ តុលា ១៩២២ – ១៥ តុលា ២០១២) ទ្រង់រាជាភិសេកលើកទី១ នៅថ្ងៃ ២៨ តុលា ១៩៤១ (បន្តពីព្រះរាជអយ្យកោ – លេខ ៤) និងលើកទី២ នៅថ្ងៃ ២៤ កញ្ញា ១៩៩៣ (បន្តពីព្រះរាជមាតា – លេខ ៧) ទ្រង់ក៏បានដាក់រាជ្យ២ដងដែរ នៅឆ្នាំ១៩៥៥ និងឆ្នាំ២០០៤ ។
ព្រះនាមពេលសោយរាជ្យ ព្រះករុណា ព្រះបាទសម្ដេចព្រះ នរោត្ដម សីហនុ វរ្ម័ន រាជហរិវង្ស ឧភតោសុជាតិ វិសុទ្ធពង្ស អគ្គមហាបុរសរតន៍ និករោត្ដម ធម្មិកមហារាជាធិរាជ បរមនាថ បរមបពិត្រ ព្រះចៅក្រុងកម្ពុជាធិបតី ។
ព្រះមរណនាម ព្រះមហារតនកោដ្ឋ ។
មានព្រឹត្តិការណ៍ ៤ គួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍គឺ ការទាមទារឯករាជ្យពីបារាំងនៅថ្ងៃ ០៩ វិច្ឆិកា ១៩៥៣, ការឈ្នះក្ដីប្រាសាទព្រះវិហារនៅតុលាការអន្តរជាតិនៅថ្ងៃ ១៥ មិថុនា ១៩៦២, ការបង្កើតឡើងវិញនូវរបបរាជានិយមបន្ទាប់ពីបានបាត់បង់អស់រយៈពេល ២៣ឆ្នាំ (១៩៧០ – ១៩៩៣) និងការបង្កើតរដ្ឋាភិបាលមួយដែលមាននាយករដ្ឋមន្ត្រី ២ ។
៦. ព្រះករុណា ព្រះនរោត្ដម សុរាម្រឹត (០៦ មីនា ១៨៩៦ – ០៣ មេសា ១៩៦០) ទ្រង់រាជាភិសេកនៅ ថ្ងៃ០៥ មីនា ១៩៥៥ បន្តពីព្រះរាជបុត្រា (លេខ៥) ។
ព្រះនាមពេលសោយរាជ្យ ព្រះករុណាព្រះបាទសម្ដេចព្រះ នរោត្ដម សុរាម្រឹត វិសុទ្ធមហាខត្តិយវរ្ម័ន វិសិដ្ឋហរិពង្ស គុណាតិរេក ធម្មចរិយោត្ដម បរមបពិត្រ ព្រះចៅព្រះរាជអាណាចក្រកម្ពុជាធិបតី ។
ព្រះមរណនាម ព្រះមហាកាញ្ចនកោដ្ឋ ។ ព្រះចេតិយព្រះអង្គស្ថិតនៅក្នុងព្រះបរមរាជវាំងបច្ចុប្បន្ន ។
៧. សម្ដេចព្រះមហាក្សត្រិយានី ស៊ីសុវត្ថិ កុសុមនារីរតន៍ សិរីវឌ្ឍនា (០៩ មេសា ១៩០៤ – ២៧ មេសា ១៩៧៥) ទ្រង់ឡើងគ្រងរាជ្យជានិមិត្តរូបនៃព្រះរាជបល្ល័ង្កបន្តពីព្រះរាជភស្ដា (លេខ៦) រហូតដល់ឆ្នាំ ១៩៧០ ។ ទ្រង់ពិរាល័យនៅឯស្រុកចិន ។ ព្រះចេតិយព្រះអង្គស្ថិតនៅក្នុងព្រះបរមរាជវាំងបច្ចុប្បន្ន ដែលតម្កល់ជាមួយព្រះអដ្ឋិព្រះរាជភស្ដា (លេខ៦) ។
ព្រឹត្តិការណ៍ដែលគួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍គឺ ទ្រង់គង់នៅក្នុងព្រះបរមរាជវាំង រហូតដល់ឆ្នាំ ១៩៧៣ ក្រោមការត្រួតត្រានៃរបបសាធារណរដ្ឋខ្មែរ មុនពេលដែលរបបនេះអនុញ្ញាត ឲ្យទ្រង់ភៀសព្រះកាយទៅស្រុកចិន ។
៨. ព្រះករុណា ព្រះបាទសម្ដេច ព្រះបរមនាថ នរោត្ដម សីហមុនី (១៤ ឧសភា ១៩៥៣ – បច្ចុប្បន្ន) ទ្រង់រាជាភិសេកនៅ ថ្ងៃ២៩ តុលា ២០០៤ បន្តពីព្រះរាជបិតា (លេខ៥) ។
ព្រះនាមពេលសោយរាជ្យ ព្រះករុណាព្រះបាទសម្តេចព្រះបរមនាថ នរោត្តម សីហមុនី សមានភូមិជាតិសាសនា រក្ខតខត្តិយា ខេមរារដ្ឋរាស្ត្រ ពុទ្ធិន្ទ្រាធរាមហាក្សត្រ ខេមរាជនា សមូហោភាស កម្ពុជឯករាជរដ្ឋបូរណសន្តិ សុភមង្គលា សិរីវិបុលា ខេមរាស្រីពិរាស្ត្រ ព្រះចៅក្រុងកម្ពុជាធិបតី ។
***
ឯកសារដើម នរណាខ្លះនៅស្រុកខ្មែរ
យាយ ម៉ាប់
តា ម៉ាប់
តាម៉ាប់ & យាយម៉ាប់ 
បរមនាមឬក៏ មរណនាម
មរណនាម ស្ដេចជាធម្មតាមាន ព្រះនាមបី ពេលកើត ពេលគ្រងរាជ្យ ពេលសុគត ។
ឯករាជ្យគឺជាសញ្ញានៃសេចក្តីសុខសានត្រានប្រជាជាតិមានភាពសុខដុមរម្យនា
ក្សេមសម្រាន្ត នេះគឺជាលទ្ធផលដែលកើតចេញពីវីរភាពរបស់ព្រះមហាក្សត្រ រឺ
អ្នកគ្រប់គ្រងរដ្ឋដែលប្រកបដោយគុណធម៌និងមានបញ្ញាញាណវាងវៃ គឺជារឿង
គួរឲ្យមោទនៈ។ ទោះយ៉ាងនេះក្តី សេចក្តីសុខរបស់ប្រជាជាតិយើង ក៏មិនស្ថិតស្ថេរ
ស្ថាពរតែងមានភាពឡើងចុះប្រដូចរលកក្នុងមហាសាគរដែលត្រូវព្យុះព្យោមារ
បក់បោកមកត្រូវរួចហើយក៏ស្ងប់ស្ងៀមទៅមួយសន្ទុះ ទាំងនេះយើងក៏មិនដឹងថា
នឹងត្រូវបន្ទោសអ្នកណាឡើយ។ 😀
ជាធម្មតាមិនមានប្រទេសណាដែលមានឯករាជ្យពេញ ១០០ភាគរយនោះទេ កូណាគិតអញ្ចឹង រឿងនេះវាដូចរឿង យុត្តិធម៌ អញ្ចឹងដែរ ។ ទសពិតរាជធម៌ កូណាមិនទាំងដឹងថាមានអ្វីខ្លះនោះផង ។ 😀
យើងគួរបន្ទោសខ្លួនឯងច្រើនជាងបន្ទោសអ្នកដទៃ ! តែពិបាកនឹងរកអ្នកខុសឲ្យប្រាកដណាស់ ម្នាក់ៗសុទ្ធតែខុស ។